Magnetyzacja, która obecna jest w życiu codziennym, nie stanowi realnego zagrożenia, ale może mieć, natomiast, negatywny wpływ na urządzenia mechaniczne mierzące czas, powodując nieprawidłowości w jego wskazywaniu lub całkowite zatrzymanie zegarka. Firmy produkujące czasomierze od wielu lat starają się wprowadzać rozwiązania mające na celu ich ochronę przed działaniem sił pola magnetycznego, a rywalizacja polega na tworzeniu coraz to większej liczby elementów ruchowych o antymagnetycznych właściwościach.

Twój automatyczny zegarek przestał działać? Jakie są przyczyny jego namagnesowania?

Każdorazowe wystawienie zegarka na działanie silnego pola magnetycznego niesie ze sobą ryzyko zakłócenia prawidłowego wskazywania czasu. Wiele elementów, znajdujących się w zegarku, wykonanych jest ze stali, która posiada własności magnetyczne: po opuszczeniu pola magnetycznego części te wytwarzają własne pole. Mimo że producenci wprowadzają liczne zabezpieczenia w postaci wykonania poszczególnych elementów mechanizmu zegarka z tzw. stopów antymagnetycznych,  w przypadku zbyt mocnego pola magnetycznego, może okazać się to niewystarczające. Najczęściej wykorzystywanymi surowcami są Glucydur (połączenie berylu z brązem, służy do wyważenia kół balansowych mechanizmu zegarkowego), Nivarox (mieszanina żelaza, niklu, chromu, tytanu i berylu, stosowana w sprężynie balansu) oraz krzem (półmetal, nie reaguje na pole magnetyczne). Ciekawostkę może stanowić fakt, że już w 1930 roku został wyprodukowany pierwszy naręczny zegarek firmy Tissot, który odznaczał się stosunkowo dobrą odpornością na działanie sił pola magnetycznego, jednak z uwagi na zastosowany w sprężynie włosowej pallad, nie mógł on być produkowany seryjnie.

Jakie standardy muszą spełniać zegarki o tzw. właściwościach antymagnetycznych?

Aby zegarek mechaniczny mógł zostać określony jako antymagnetyczny, musi spełniać przewidziane dla niego wymagania, między innymi, normę ISO 764. Zawiera ona precyzyjnie określone cechy, którymi powinien odznaczać się czasomierz względem odporności na działanie pola magnetycznego o sile 4800 A/m. Zatem, gdy zegarek mechaniczny zostanie poddany jego wpływowi w sposób bezpośredni- w stosunku do dokładności działania przed wykonaniem testu- wartości dobowego odchylenia powinny wynosić nie więcej niż +/- 30 sekund.

Jak pole magnetyczne wpływa na działanie zegarka?

Pomimo że zegarki w dzisiejszych czasach spełniają określone standardy i do wykonania poszczególnych elementów mechanizmu stosuje się stopy metali (takie jak wspomniany Nivarox do budowy sprężyny włosowej z krzywą Breguet’a czy użycie miękkiej,metalowej obudowy działającej jak klatka Faradaya), obserwuje się niekiedy namagnesowanie zegarka mechanicznego. W sytuacji, gdy czasomierz zostanie poddany działaniu pola magnetycznego, dochodzi do zaburzenia pracy jego mechanizmu. Należy jednak podkreślić, że musi to być długotrwała ekspozycja zegarka w polu magnetycznym o dużym natężeniu, trwająca przynajmniej 15 minut. Objawem namagnesowania czasomierza, który powinien zwrócić uwagę jego użytkownika, jest błędne wskazanie czasu, a dokładniej- przyspieszenie ruchu wskazówki- lub całkowite zatrzymanie. Warto wskazać, że zegarki automatyczne w porównaniu do tych, w których zastosowano mechanizmy kwarcowe, są bardziej narażone na negatywne działanie pola magnetycznego. Za główną przyczynę zatrzymywania się zegarka mechanicznego uważa się awarię sprężyny balansu i sprężyny bębna: części mechanizmu automatycznego, pod wpływem pola, ulegają namagnesowaniu i przywierają do siebie. Namagnesowaniu ulec mogą także inne elementy, takie jak: kotwica, koło wychwytowe lub elementy kół przekładni chodu, które są wykonane ze stali.

Jakie urządzenia w życiu codziennym mogą negatywnie wpłynąć na działanie zegarka?

Obecnie, magnesy wykorzystywane są w sprzętach codziennego użytku i praktycznie wszystko wokół nas wytwarza pole magnetyczne. Jeden z ekspertów zatrudnionych w IWC Schaffhausen jednoznacznie stwierdził: „Obecnie mamy wokół siebie najwyższy poziom pól magnetycznych”. To wszystko za sprawą mnogości urządzeń, które to pole generuje. Są to, przede wszystkim:

• telefony komórkowe,
• głośniki,
• płyty indukcyjne,
• laptopy,
• tablety,
• kuchenki mikrofalowe,
• a nawet- ku zaskoczeniu wielu osób- zapięcie magnetyczne w damskiej torebce!

Dodać należy, że również właściciele zegarków pracujący na co dzień w przychodniach, szpitalach czy klinikach, mający styczność z aparatami rentgenowskimi czy rezonansem magnetycznym, mogą dostrzegać problemy w dokładności wskazywania przez nie czasu, jeśli w trakcie wykonywania badań z użyciem wspomnianego sprzętu, noszą je nieustannie na ręce (lub w kieszeni).

Co zrobić, jeśli masz podejrzenia, że zegarek uległ namagnesowaniu?

W sytuacji zaobserwowania zmian w dotychczasowym działaniu zegarka, warto wszelkie wątpliwości skonsultować z zegarmistrzem. Posiada on specjalistyczne urządzenie- chronokomparator– które wykorzystywane jest do pomiaru dobowego przyrostu odchyłki wskazań czasomierza. Niemniej jednak, istnieją także domowe metody umożliwiające w szybki sposób sprawdzenie, czy zegarek uległ namagnesowaniu. Wśród nich, najczęściej wymienia się zastosowanie kompasu lub specjalnie do tego zaprojektowanej aplikacji na smartfon.

1. Wykorzystanie kompasu

Od lat, prostym i szybkim sposobem dającym odpowiedź na pytanie, czy doszło do namagnesowania zegarka, jest użycie kompasu, który należy ustawić płasko na stole. Jeśli igła umieszczona w kompasie, w wyniku utrzymywania zegarka w niewielkiej odległości nad urządzeniem, zacznie się poruszać, świadczy to o tym, że uległ działaniu sił pola magnetycznego.

2. Zastosowanie aplikacji

Na smartfonach, dostępne są aplikacje, które umożliwiają w łatwy sposób ocenić działanie zegarków mechanicznych. Po zainstalowaniu odpowiedniego programu (np. Toolwatch) i przyłożeniu zegarka do ekranu telefonu można uzyskać informację, czy jest namagnesowany.

W jaki sposób rozmagnesować zegarek?

Jeśli zegarek uległ namagnesowaniu, co potwierdziła wstępna diagnoza, należy natychmiast go rozmagnesować, aby przywrócić jego prawidłowe działanie. Gdy czasomierz pracuje nieregularnie, można zanieść go do profesjonalisty- zegarmistrza- który powinien poradzić sobie z tym problemem. Alternatywę stanowi zakup tzw. demagnetyzera, niedrogiego urządzenia, dostępnego zarówno w sprzedaży internetowej, jak i w sklepach z narzędziami horologicznymi (czyli służącymi do naprawy zegarków), który w warunkach domowych pozwoli na usunięcie pola magnetycznego z zegarka. Zasada działania demagnetyzera zegarmistrzowskiego jest bardzo prosta: pole magnetyczne wytwarzane przez prąd stały różni się od pola wytwarzanego przez prąd przemienny, a to urządzenie wymaga prądu elektrycznego okresowo zmiennego do usunięcia pola magnetycznego z zegarka. Dzieje się to za sprawą gwałtownie zmieniających się kierunków prądu, co wpływa na reorientację pola magnetycznego (dipole ustawiają się w losowej kolejności, powodując rozmagnesowanie zegarka).

Podsumowując uznać można, że na co dzień użytkownicy zegarków spotykają się z wieloma sytuacjami, w których może dojść do ich namagnesowania. Nie jest zatem w pełni możliwe uchronienie się przed tym zjawiskiem. Można jednak poczynić odpowiednie kroki w celu zminimalizowania zagrożenia, czyli szybkiego zdiagnozowania ewentualnych nieprawidłowości w zakresie działania czasomierza oraz przywrócenia poprawnej pracy zegarka.

Najczęściej czytane teksty ZegarkiCentrum.pl:

10 ciekawostek o zegarkach

Czy serwisować zegarek automatyczny/mechaniczny?

Woda a zegarek – wpływ wody na stan techniczny zegarka